Geschiedenis van het Nederlands (500-1700)
« menu> Literatuurgeschiedenis van de Nederlanden (1100-1700)
> Middelnederlands (1150-1500)
> Nederlands / Dutch / Néerlandais / Niederländische Sprache
> Oudnederlands (500-1150)
> Uitspraak van het Oudnederlands en het Middelnederlands (500-1500)
> Vroegnieuwnederlands (1500-1700)
> Woordenboeken Nederlands
Boeken
2019 Van der Sijs
N. van der Sijs, 15 eeuwen Nederlandse taal,
Gorredijk, Sterck & De Vreese, [2019] (256 pp., 23 cm, ISBN 978.90.5615.534.6)
2008 (2011) Mooijaart, Van der Wal
M. Mooijaart, M. van der Wal, Nederlands van Middeleeuwen tot Gouden Eeuw: cursus Middelnederlands en Vroegnieuwnederlands,
Nijmegen, Vantilt, 2008 ([1ste druk], 222 pp., 24 cm, ISBN 978.94.6004008.5), 2011 (2de, herziene druk, 224 pp., 24 cm, ISBN 978.94.6004076.4)
2006 Van der Sijs
N. van der Sijs, Calendarium van de Nederlandse taal: de geschiedenis van het Nederlands in jaartallen,
Den Haag, Sdu Uitgevers, 2006 (338 pp., ISBN 90.12.11737.2 + ISBN 978.90.12.11737.1)
www.dbnl.org/tekst/sijs002cale01_01
2003 Willemyns, Daniëls
R. Willemyns, W. Daniëls (red.), Het verhaal van het Vlaams: de geschiedenis van het Nederlands in de Zuidelijke Nederlanden,
Antwerpen, Standaard + Utrecht, Het Spectrum, 2003 (399 pp., 24 cm, ISBN 90.71206.43.2)
1997 Van den Toorn
M.C. van den Toorn (1929-2017) (red.), Geschiedenis van de Nederlandse taal,
Amsterdam, Amsterdam University Press, 1997 (697 pp., 25 cm, ISBN 90.5356.234.6)
www.dbnl.org/tekst/toor004gesc01_01
1993 (1995) De Vries, Willemyns, Burger
J.W. de Vries, R. Willemyns, P. Burger, Het verhaal van een taal: negen eeuwen Nederlands,
Amsterdam, Prometheus, 1993 ([1ste druk], 315 pp., 25 cm, ISBN 90.5333.186.7), 1995 (5de druk, 315 pp., 25 cm, ISBN 90.5333.423.8)
1992 (1994, 2002, 2004, 2008) Van der Wal, Van Bree
M. van der Wal, C. van Bree, Geschiedenis van het Nederlands (Aula-boeken, ISSN 1873.054 X)
Utrecht, Het Spectrum, 1992 (1ste druk, 494 pp., 18 cm, ISBN 90.274.1839 X), 1994 (2de bijgewerkte druk)
Herdrukt als: Geschiedenis van het Nederlands (Scala),
Houten, Spectrum, 2002 (3de druk), 2004 (4de druk, 494 pp., 18 cm, ISBN 90.274.1839 X), 2008 (5de, bijgewerkte druk, 512 pp., 22 cm, ISBN 978.90.491.0011.7)
1987 Van Bree
C. van Bree, Historische grammatica van het Nederlands,
Dordrecht, Foris, 1987 (IV + 289 pp., 25 cm, ISBN 90.6765.268.7)
www.dbnl.org/tekst/bree001hist02_01
1977 Van Bree
C. van Bree, Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands: klank- en vormleer: met een beknopte grammatica van het Gotisch,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1977 (XI + 422 pp., 24 cm, ISBN 90.01.15959.1)
1977 (1980) Hermkens, Van de Ketterij
H.M. Hermkens, C. van de Ketterij, Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten: vertaalboek,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1977 (131 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46833.0)
Herdrukt als: Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten: instructiegrammatica,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1980 (223 pp., 24 cm + bijlage: Register bij de instructiegrammatica, 43 pp., ISBN 90.01.46834.9)
1977 (1980) Van de Ketterij
C. van de Ketterij, Grammaticale interpretatie van Middelnederlandse teksten: vertaalboek,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1977 (104 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46832.2)
Herdrukt als: Grammaticale interpretatie van Middelnederlandse teksten: instructiegrammatica,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1980 (144 pp., 24 cm, + bijlage: Register bij de instructiegrammatica, 28 p.; 23 cm, ISBN: 90.01.46835.7) [Hoort bij: 1973 (1976, 1981) Van de Ketterij.]
1974 (1976, 1977, 1980) Van de Ketterij
C. van de Ketterij, Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten,
Groningen, H. D. Tjeenk Willink, 1974 (1ste druk, 176 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46831.4),
1976 (2de druk, 231 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46831.4)
Herdrukt als: Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten: werkboek,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1981 (3de druk, 257 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46831.4)
1973 (1976, 1981) Van de Ketterij
C. van de Ketterij, Middelnederlandse teksten ter grammaticale interpretatie,
Groningen, H.D. Tjeenk Willink BV, 1973 (1ste druk, 132 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46830.6), 1976 (2de druk, 198 pp., 24 cm, ISBN: 90.01.46830.6)
Herdrukt als: Grammaticale interpretatie van Middelnederlandse teksten: werkboek,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1981 (3de druk, 231 pp., 24 cm, ISBN 90.01.46830.6) [Hoort bij: 1977 (1980) Van de Ketterij.]
1973 Hermkens
H.M. Hermkens, Inleiding tot het zeventiende-eeuws (Handleidingen bij de studie van de Nederlandse taalkunde, bestemd voor studenten en leraren, 4),
’s-Hertogenbosch, L.C.G. Malmberg, 1973 (137 pp., 23 cm + bijlage: Verklarende noten, 31 pp., ISBN 90.208.4832.1)
1972 Van Bree
C. van Bree, Beknopte historische grammatica van het Nederlands (klank- en vormleer) ten dienste van het onderwijs aan het Instituut Nederlands te Leiden,
Leiden, Instituut Nederlands, 1972 (148 pp., 30 cm)
1971 Van den Berg
B. van den Berg, Inleiding tot de Middelnederlandse Syntaxis,
Groningen, Wolters-Noordhoff NV, 1971 (XIII + 88 pp., 25 cm)
1968-1974 Weijnen
A.A. Weijnen (1909-2008), Nederlandse taalgeschiedenis,
Assen, Van Gorcum, 1968-1974 (4 delen, 24 cm)
1 (1968): Het schema van de klankwetten (1970, 2de druk, 59 pp., ISBN 90.232.0339.9)
2 (1971): Schets van de geschiedenis van de Nederlandse syntaxis (151 pp. + kaart, ISBN 90.232.0833.1)
3 (1971): De oorzaken in de taalgeschiedenis (19 pp., ISBN 90.232.0920.6)
4 (1974): Het algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouwd ([IV] + 35 pp., ISBN 90.232.1197.9)
1968 Van Loey
A.C.H. van Loey (1905-1987), Inleiding tot de historische klankleer van het Nederlands,
Zutphen, Thieme & Cie, [1968] (51 pp., 23 cm)
1968 (1970, 1975, 1979) Sassen
A. Sassen (1921-1999), Zeventiende-eeuwse teksten,
Groningen, Wolters-Noordhoff, 1968 (127 pp., 24 cm), 1970 (2de druk, 127 pp., 24 cm, ISBN 90.01.77560.8), Groningen, Tjeenk Willink, 1975 (4de druk, 127 pp., 24 cm, ISBN 90.01.77560.8), Groningen, Wolters-Noordhoff, 1979 (5de druk, 127 pp., 24 cm, ISBN 90.01.77560.8)
1952 (1956, 1960, 1965, 1968) Weijnen
A.A. Weijnen (1909-2008), Zeventiende-eeuwse taal,
Zutphen, W.J. Thieme & Cie, 1952 (1ste druk, 259 pp. + 4 platen, 22 cm), 1956 (2de druk, 288 pp., 24 cm), 1960 (3de druk, 312 pp., 23 cm), 1965 (4de druk, 427 pp., 23 cm), [1968] (5de druk, 427 pp., 23 cm, ISBN 90.03.21470.0)
1949 (1957, 1962, 1965, 1971, 1976) Van Loey
A.C.H. van Loey (1905-1987), Middelnederlandse spraakkunst: II. Klankleer,
Groningen, Wolters + Antwerpen, De Sikkel, 1949 (1ste druk, VIII + 124 pp., 24 cm), 1957 (2de herziene en vermeerderde uitgave, VIII + 144 pp., 24 cm), 1962 (3de herziene uitgave, [10] + 148 pp, 24 cm), 1965 (4de herziene uitgave, VIII + 148 pp., 24 cm), Groningen, Wolters-Noordhoff NV, 1971 (6de herziene uitgave, X + 148 pp., 24 cm, ISBN 90.01.55051.7), Groningen, Tjeenk Willink, 1976 (7de herziene uitgave, XI + 148 pp., 24 cm, ISBN 90.01.55051.7)
1948 (1955, 1960, 1964, 1969, 1974, 1976) Van Loey
A.C.H. van Loey (1905-1987), Middelnederlandse spraakkunst: I. Vormleer,
Groningen, Wolters + Antwerpen, De Sikkel, 1948 (1ste druk, XVI + 103 pp., 23 cm), 1955 (2de herziene en vermeerderde uitgave, XII + 112 pp., 24 cm), 1960 (3de herziene uitgave, XII + 113 pp., 23 cm), Groningen, Wolters, 1964 (4de herziene uitgave, XII + 113 pp., 24 cm), Groningen, Wolters-Noordhoff, 1969 (6de verbeterde druk, XII + 113 pp., 24 cm), Groningen, H.D. Tjeenk Willink BV, 1974 (7de verbeterde druk, XII + 113 pp., 25 cm, ISBN 90.01.55050.9), 1976 (8ste verbeterde druk, XII + 113 pp., 25 cm, ISBN 90.01.55050.9)
1931 (1936, 1943, 1946, 1952, 1970, 1975) De Vooys
C.G.N. de Vooys, Geschiedenis van de Nederlandse taal, in hoofdtrekken geschetst,
Groningen + Den Haag + Batavia, J.B. Wolters’ Uitgevers-maatschappij N.V., 1931 (231 pp., 22 cm), 1936 (2de herziene en vermeerderde druk, 222 pp., 22 cm), Antwerpen, De Sikkel + Groningen, Wolters, 1943 (3de herziene en vermeerde druk, 199 pp., 22 cm), Antwerpen, De Sikkel, 1946 (4de herziene en vermeerderde druk, 200 pp., 21 cm)
Omgewerkt tot: Geschiedenis van de Nederlandse taal, Antwerpen, De Sikkel, 1952 (5de herziene uitgave, 269 + 32 pp., 24 cm), Groningen, Wolters-Noordhoff, 1970 (269 + 16 pp., 24 cm), Groningen, Tjeenk Willink, 1975 (6de druk, 269 pp., 24 cm, ISBN 90.01.91765.8)
1931: http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB05:000031277
1970: www.dbnl.org/tekst/vooy001gesc01_01
1921 (1924, 1932, 1947, 1954, 1960, 1965, 1970) Schönfeld
M. Schönfeld (1880-1958), Historiese Grammatika van het Nederlands: Schets van de Klank- en Vormleer,
Zutphen, W.J. Thieme & Cie., [1921] (1ste druk, XXIV + 136 pp., 20 cm),
Herdrukt als: Historiese Grammatika van het Nederlands: Schets van de Klankleer, Vormleer en Woordvorming,
1924 (2de druk, XXXI + 242 pp., 20 cm), 1932 (3de druk, XLVIII + 339 pp., 24 cm), Zutphen, Thieme, 1947 (4de druk, XLVIII + 326 pp., 24 cm)
Herdrukt als: Historische grammatica van het Nederlands: schets van de klankleer, vormleer en woordvorming,
Zutphen, Thieme, 1954 (5de druk, LII + 343 pp., 24 cm, Verzorgd door A.C.H. van Loey, met medewerking van M. Schönfeld.)
Herdrukt als: M. Schönfeld, A.C.H. van Loey (1905-1987),
Schönfeld’s Historische grammatica van het Nederlands: klankleer, vormleer, woordvorming,
Zutphen, Thieme, [1960] (6de druk, LV + 367 pp., 24 cm), 1965 (7de druk, LIV + 368 pp., 23 cm), 1970 (8ste [gewijzigde] druk, LV + 372 pp., 24 cm)
1921: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB02B:000000247
1924: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB02:000119465
1932: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB05:000037246
1970: www.dbnl.org/tekst/scho074hist01_01
1915 (1948, 1959) Lecoutere
C. (C.P.F.) Lecoutere (1885-1956), Inleiding tot de taalkunde en tot de geschiedenis van het Nederlandsch,
1915 (1ste druk)
Herdrukt als: Inleiding tot de Taalkunde en tot de Geschiedenis van het Nederlands,
Leuven, N.V. de Vlaamse Drukkerij + Groningen + Den Haag, J.B. Wolters, 1948 (6de verbeterde en vermeerderde druk, VIII + 458 pp., 25 cm, bewerkt door L. Grootaers), 1959 (6de druk, spelling 1954)
1948: www.dbnl.org/tekst/leco002inle03_01
1959: www.dbnl.org/tekst/leco002inle02_01
1905 Te Winkel
J. te Winkel (1847-1927), Inleiding tot de geschiedenis der Nederlandsche taal,
Culemborg, Blom & Olivierse, [1905] (2 delen, XX + 509 pp., 24 cm)
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBL07:000000439
1901 Te Winkel
J. te Winkel (1847-1927), Geschiedenis der Nederlandsche taal,
Culemborg, Blom & Olivierse, 1901 (IV + 244 pp., 23 cm, naar de 2e hoogduitsche uitgave met toestemming van den schrijver vertaald door F.C. Wieder)
www.dbnl.org/tekst/wink002gesc01_01
1890 (1902, 1912, 1923) Verdam
J. Verdam, De geschiedenis der Nederlandsche taal, in hoofdtrekken geschetst,
Leeuwarden, Suringar, 1890 (XVI + 224 pp., 21 cm)
Omgewerkt tot: Uit de geschiedenis der Nederlandsche taal, Dordrecht, J.P. Revers, 1902 (2de, geheel omgewerkte uitgave, XVI + 306 pp., 20 cm), 1912 (3de druk, XXIII + 315 pp., 21 cm), Zutphen, Thieme, 1923 (4de druk, herzien door F.A. Stoett, XII + 324 + XL, 22 cm)
1890: www.dbnl.org/tekst/verd003gesc01_01
1923: www.dbnl.org/tekst/verd003uitd01_01
1889 (1909, 1923, 1974) Stoett
F.A. Stoett (1863-1936),
Proeve eener beknopte middelnederlandsche syntaxis (proefschrift, Leiden),
’s-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1889 (1ste druk, XVI + 151 pp., 24 cm)
Omgewerkt tot: Middelnederlandsche spraakkunst: syntaxis,
’s-Gravenhage, Nijhoff, 1909 (2de geheel omgewerkte druk, XVI + 275 pp., 23 cm), 1923 (3de herziene druk, XVI + 266 pp.), 1974 (fotomechanische herdruk van de 3de herziene druk, 24 cm, ISBN 90.247.5094.6)
1923: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB02:000122320
1923: www.dbnl.org/tekst/stoe002midd01_01
Doorzoekbaar via internet:
1889: https://books.google.nl/books?vid=KBNL:KBNL03000320475&redir_esc=y
1923: https://books.google.nl/books?hl=nl&id=uL0tAAAAIAAJ
Video’s
2018 Wolf
H. Wolf, De ontwikkeling van het Nederlands en Fries (Taal en maatschappij), 2018 mrt 03 [Henk Wolf bespreekt in het kort de ontwikkeling van het Indo-Europees tot de moderne talen Nederlands en Fries.]
https://youtu.be/vaIx1x44lXM (video 34:29)
2017 Lagast
A. Lagast, Oud- en Middelnederlands (MOOC Middelnederlands), 2017 nov 08
https://youtu.be/U6xMjq4mBZ8 (video, 3:38)
1993 Verhaal
Het verhaal van een taal: de geschiedenis van het Nederlands, BRTN + KRO + Nederlandse Taalunie, 1993
1: https://youtu.be/vym03aCSH7Q (video, 46:45)
2: Niet zoo, maar zo https://youtu.be/Wsh66NrKKyM (video, 47:30)
3: Een kikker in de keel https://youtu.be/V_R0auWBcko (video, 46:05)
4: Hier en daar https://youtu.be/Oy_ZmmwyYPc (video, 54:30)