De Quaetclap: toelichting, transcriptie en register

Fols. 20-29

« submenu

20r
Up huyden den 23en junii anno
1576 heeft de bailliuu van Den Hage
ontbooden ende is in de secrete camere
gecompareert Adriaen mitten baert, wezende
van Delff, wonende in ’t Zuyteynde alhyer,
ende heeft den voors. Adriaen voorgehouden om te
doene den eedt van getrouwicheyt, hem
den selven eedt voorlezende; daerop de
voors. Adriaen antwoorde ende seyde:
‘Ick hebbe een eedt gedaen tot Delff.’
Daerjegens den voors. bailliuu seyde: ‘Ghij moet
hyer den eedt, alzoe ghij hyer woont’,
seggende de voors. bailliuu tot hem Adriaen: ‘Zoe ghij geen
eedt begeert te doene, zoe bevele ick u
van ’s conincxs weege binnen drie daegen te
vertrecken’; daerjegens de voors. Adriaen
seyde: ‘Den coninck wil ick wel
eedt doen’; daer de voors. bailliuu
op repliceerde: ‘Ende de prince van Orangien als zijnen
gouverneur ende stadthouder?’ Daer
hij Adriaen weder jegens seyde: ‘Hij heeftet
geweest’, waerop wederomme bij den
bailliuu geantwoort werde: ‘Kent ghij
hem dan nyet voor uën gouverneur?’,
seggende de voors. Adriaen daer-
jegens: ‘Dat beraede icks mij,’
verhalende deselve woorden andermael.

verte

20v
Aldus gedaen ter presentie van Symon
van der Does, Pieter de Vries, Vrerick van der
Elburch, Adriaen Screvelss. ende
meester Dirick Meerkercke, scepenen
van Den Hage.

Den 23en junii anno
1576.
[in de marge]
presenten:
scout
Does
Vries
Elburch
Screvelss.
Meerkercke

In der saecke van de kenninghe hangende voor den
schout ende gerechte van Den Hage
tusschen d’erfgenamen van Pieter de
Bacxster, eyschers ter eenre, up ende
jegens die besette goeden rustende
op heurluyder gront, toebehorende Jan
Bras zaliger gedachtenis die verantwoort werden
bij Pieter Hofflant als curateur
van den desolaeten boul van de voors. Jan
Bras, verweerder ter andere zijden van de kenninghe
angeleyt den 22en dach meii
lestleeden etc. Scepenen pertijen, dingtale
bij scriftelicke eysch, mondelinge
antwoorde, replycke ende duplycke
gehoort ende gezyen alsulcke
certificatie als d’eysschers tot
heurluyder intentie hebben geproduceert
ende op als rijpelicken gelet hebbende

21r
verclaeren die besette
goeden in questie executabel voor de
reste van 1 jaer huyrs in questie
ende condempneren den verweerder voorts in de boete
ende costen van de kenninghe ter tauxatie ende moderatie
van den gerechte. Aldus gepronunchieert
den 23en junii anno 1576.

In der saecke van de kenninghe hangende voor den scout
ende gerechte van Den Hage tusschen Louris
Ver Beeck ende Rochus Janss. cum sociis,
alle erffgenamen van zaliger Adriaen Lubbertsz.,
in zijn leven bode van den Hove van Hollant, ende
van Maritgen Diricxsdr., zijn nagelaeten
weduwe, eysschers ter eenre op
ende jegens Geertgen Jansdr. als erffgename van Anna Diricxsdochter,
haer zaliger moeder, verweerster ter
andere zijden, van de kenninghe angeleyt den
3en februarii lestleeden etc.
Scepenen pertijen, dingtale bij scriftelicke
eysch ende mondelinge antwoorde,
replycke ende duplycke gehoort
ontseggen d’eysschers heurluyder
eysch ende conclusie, sulxs ende in dier
vougen zij die upten verweerster alsnoch gedaen
ende genomen hebben, ende compenseren
de boeten ende costen van de kenninghe om redenen
de gerechte daertoe mouverende.

21v
Aldus gepronunchieert den
26en junii anno 1576.

In der saecke van preferentie hangende
voor den schout ende gerechte van Den Hage
tusschen Willem van Dam, eertijts secretarys ’s Hooffs van Hollant,
ende Geryt de Paep Janss.,
als bij de Staeten ende steden van Hollant
gecommiteert totten ontfang van de geannoteerde
goeden over Den Hage ende Haechambacht,
eysschers
ter eenre contra de besette penninghen
rustende in der secretarie van Den Hage
aldaer,
geconsigneert bij de gasthuysmeesters
van ’t Sacramentsgasthuys, toebehoorende
Anna Pietersdochter, althans woonende
tot Utrecht. Scepenen, gezyen hebbende
alle alsulcke munimenten als
pertiën hebben willen produceren ende overleggen,
verclaeren dat eerst ende allvooren betaelt
sullen worden de rechtelicke costen van
dezen, hebben voorts verclaert dat de
voors. Willem van Dam volgende zijnen
acte van pachtinge in date den 7en
decembris lestleeden geprefereert zal
weezen totten geconsigneerde

22r
penninghen in questie, mits stellende daervooren
cautie; ontseggen voorts den voors.
Geryt de Paep in der qualité soe hij procedeert
zijnen eysch ende conclusie upte voors.
geconsigneerde penninghen gedaen ende genomen.
Aldus gepronunchieert opten 14en julii
anno 1576.

22v
Up huyden den 11en dach julii anno
1576 compareerde voor
scepenen van Den Hage ondergescreven
Adriaen Janss. Groesinck, deurwaerder
’s Hooffs, ende constitueerde hem-
selven borge voor Pieter Cornelisz.
zijn schoonsoon, gevange van den bailliuu
van Den Haege, omme tot allen tijden ende
tot vermaninge van den voors.
bailliuu den voorn. Pieter Cornelisz.
terecht te leveren,
ende dit
onder verbant van alle zijnen goeden,
roerende ende onroerende, vercregen ofte
vercrijgen, tot bedwanck van allen
rechten ende rechteren, renuncierende ende
te buyten gaende hij comparant
zijn vrijdomme hem in dezen als
deurwaerder ende suppoost van den Hove
voors. competerende. Des belooffde
de voors. Pieter Cornelisz. zijnen oom
Adriaen Janss. van de voors.
borchtochte te vrijen, costeloes ende
scadeloes te houden onder gelijck
verbant ende bedwanck alsboven,
belovende oeck mede an handen
van de voors. bailliuu t’allen tijden ende tot
vermaninge van den voorn. bailliuu terecht
te staen ende te commen, sub pena confessi
et convicti. Aldus gedaen voor

23r
Symon van der Does, Pieter de Vries, Adriaen Screvelss. ende meester
Dirck van Meerkerck, scepenen van Den Hage, ende elcxs van de
comparanten ende ondergeteyckent ten dage
ende jaere voors.

[get.] A. Jansz.
[get.] Bij mij Pieter Cornel[i]sz.
[get.] S. van der Does. P. de Vries.
[get.] A. Screvelss.
[get.] D. van Meerkerck.

23v
Den 27 julii anno 1576.

De bailliuu contra Heyndrick
den Ryckdom, Cornelis Jacobss.
Hertgen, Heyndrick Dircxsz.
Bruegom, Dirick Cornelisz.
Buelen ende Jacob Balten.

Scepenen condempneren de gedaechdens
elcxs in een boete van 20 stuvers volgende
’t vyerde articule van de ordonnantie van de wachte. Actum.

De bailliuu contra Fop Hermanss.,
Jan Joriss. ende Jacob Janss.
Scepenen condempneren de gedaechdes
elxs in een boete van drie pont volgende
’t vyerde articule van de ordonnantie van de wachte.
Actum ut supra.

De bailliuu contra Aernt Janss.
Pauu, gedaechde in persoon.
Scepenen appoincteren dat mits bij den
gedaechde stellende in promptis cautie
voor hondert carolus gulden ende doende hantastinge
an handen van de bailliuu van Den Hage tot allen tijden
des vermaent zijnde te rechte te commen
sub pena confessi et convicti, admitteren
hem te mogen occuperen bij procuratie,
ontslaende hem mitsdien om in beslooten
gevangenisse te gaen.

24r
De bailliuu contra Jan Joriss.
van Rijswijck.
Scepenen rejecteren d’exceptie
van den gedaechde ende condempneren hem ten
principaele t’antwoorden.

Up huyden den 27en dach julii anno
1576 compareerde voor scepenen van Den Hage
ondergescreven Jan Jacobss. wonende in Sint
Jeroen op ’t Spoye ende constitueerde hem selven
borge voor de somme van hondert carolus guldens
tot 20 stuvers, daer Aernt Janss. Pauu, zijn
zwaeger, op huyden bij appoinctemente van scepenen
gecondempneert is te caveren om tot allen
tijden tot vermaninge van de bailliuu van Den Haege te
rechte te commen, onder ’t verbant van zijns persoons
ende goederen, roerende ende onroerende, vercregen ofte
t[e] vercrijgen. Compareerde mede voor scepenen
voors. de voors. Aernt Janss. ende belooffde
an handen van Salamon van der Houve, bailliuu van Den
Haege, tot allen tijden ende daertoe vermaent
zijnde te rechte te commen sub pena confessi
et convicti, belovende mede den voors. Jan
Jacobsz., zijn zwaeger costeloes ende scaedeloes…
te houden onder gelijck verbant voors.

24v
Aldus gedaen ter presentie van Symon
van der Does, Pieter de Vries, Adriaen
Screvelss. ende Adriaen Janss. Houck,
scepenen van Den Hage.

[get.:] bij min Jan Jacopsz.
’t merck J A van
Aernt Pauu
[get.:] S. van der Does, P. de Vries
&
[get.:] A. Screvelss., Arijanus Janss. Hoeck

Up huyden den 27en dach julii anno
1576 compareerde voor scepenen
van Den Hage ondergescreven Frans Reyerss.
ende constitueerde hemselven borge voor de
somme van hondert carolusguldens
voor Neeltgen
Willemsdochter, huysvrouwe van
Willem Pietersz. Scouten, omme de voors.
Neeltgen Willems tot allen tijden ende vermaninge
van den voors. bailliuu te recht te leveren, onder
’t verbant van zijns persoons ende goederen,
roerende ende onroerende, vercregen ofte vercrijgen,
geen uytgesondert, comparerende mede
ten selven tijde Neeltgen Willemsdochter voors.,

25r
geassisteert mit Willem Pietersz. Scouten
haeren man, ende belooffde an handen van Salamon
van Houve, bailliuu van Den Hage, tot allen tijden ende tot
zijnder vermaninge te rechte te commen sub pena
confessi et convicti, belovende mede den
voors. Willem Pietersz. den voorn. Frans Reyerss.
costeloes ende scadeloes te houden onder gelijck verbant
van goederen voors. Aldus gedaen ter presentie
van Symon van der Does, Pieter de Vries, Adriaen
Screvelss. ende Adriaen Janss. Houck, scepenen
van Den Hage.
[get.:] Willem Schouten Pierss., Frans Reyersz.
[get.:] S. van der Does, P. de Vries.
[get.:] A. Screvelss. 1576, Arijaen Janss. Hoeck.

25v
[in de marge]
taxateurs
van Den Hage
Up huyden den 6en dach augusti anno
1576 heeft Jacob Adriaensz.,
brandewijnman, gedaen den behoirlicken
eedt als taxateur van den hondertsten
penninck.

Den 7en augusti anno 1576
heeft Adriaen van der Cryp gedaen den
behoirlicken eedt als taxateur van den
hondertsten penninck.

Jan Adriaenss. Buys ende
Heynrick Jacobsz., taxateurs van den
landen van Haechambacht, hebben eedt
gedaen, 7en augusti anno 1576.

[in de marge]
Cornelis Pancraess.
Pouwels Jacobsz. Boll ende
Cornelis Pancraess., taxateurs
van Oost-Escamp, hebben ut supra.

Adriaen Pieterss. Groen ende
Andries Corneliss., taxateurs van
West-Escamp, hebben ut supra.

Cent Maertsz., Cornelis Janss.
ende Bartolmeus Zymonss., taxateurs
van Segbrouck, hebben ut supra.

26r
Bailliuu, schout ende burgemeesteren van Den Hage hebben
voor ’t eerste geordonneert omme mitte taxateurs
omme te gaen. Symon van der Does ende Adriaen
Screvelss., scepenen.

[in de marge]
... den eedt te
doene.
Steffen Diricxsz., Hubrecht Thoniss.,
Wouter Janss. ende Jan Adriaensz.,
taxateurs van den 100[e] penninck van Sceveninghe.
Steffen heeft eedt gedaen, de reste sullen eedt
doen in handen van den schout ende Adriaen Janss.,
scepen up Sceveninghe. Actum ut supra.

26v
Upte requeste gepresenteert bij mr.
Willem van der Goes, advocaet van den
Hove van Hollant.

Bailliuu, schout, burgemeesteren ende gerechte
van Den Hage, gezien hebbende de requeste van den suppliant
mitsgaders ’t appoinctemente daerop gestelt in date
vyerden augusti lestleden.
Alzoe de suppliant een jongman
es ende hem altijts eerlicken ende vromelicken
gedraegen heeft, volgende ’t inhouden van de requeste;
ende voorts ons geïnformeert hebbende opte
incompste van de goederen van den suppliant: alzoe
de moeder van den suppliant voors. verclaert heeft
den voors. suppliant anders geen goederen te hebben
dan zeeckeren leen gelegen zijnde in de landen van der Goes,
wezende in vijanden landen daervan hij in zeeckere voorleden
jaeren nyet ontfangen en heeft, ende dat zij
alsnoch sitt in de gemeenen
boul als haer gemaect zijnde bij testamente ter
laester doot; dat oeck hij suppliant
zijne portie van zijn vaderlicke erve ruym verteert heeft –
dunct ons daeromme, onder correctie van Uwer
Edelheyt, dat den suppliant sal mogen incommen sonder eenige redemptie
van zijnen goederen te geven, om redenen boven verhaelt,
ende dat men mitsdien hem suppliant
zijn versouck behoort te laten volgen.
Actum 11en augusti anno 1576.

27r
[in de marge]
Extraordinaris
rechtdach.

In der saecke van de kenninghe hangende
voor den schout ende gerechte van Den
Hage tusschen joncker Maerten
van den Donck alias Blommaert,
eysscher ter eenre contra ’t besette
hengstpaert staende ende berustende
onder Anthonis Janssoen,
palffenier alhyer in Den Hage,
’t welck verantwoort wert bij
Joost Janss. van Delff, verweerder
ter andere zijden van de kenninghe angeleyt
den 10en augusti lestleeden etc.
Scepenen pertijen, dingtale bij
scriftelicke eysch, mondelinge
antwoorde, replycke ende duplycke
gehoort ende gezyen alle alsulcke
certifficatiën als pertijen ten weder-
zijden in rechte hebben geproduceert,
mitsgaders noch alle alsulcke
requesten, stucken
ende appoinctementen als den voors. eyscher
voor den Excellencie ende zijnen Raede t’zijnder
intentie geobttineert heeft
ende oeck noch gezyen zeeckere accort
tusschen den voors. eysscher
ende eenen Hubrecht van Sohey nopende
’t paert in questie, gemaect

27v
in date 24en novembris anno
1574, verclaeren
’t arrest bij den eysscher an ’t voors.
hengstpaert gedaen, wel ende terechte gedaen
te zijn, ende dat hij ’t zelve paert
als zijn vrij eygen goet sal mogen
naer hem nemen ende daermede
doen zijne gelyefte, behouden up
den verweerder zijn regres van
garandt, daer ende alzoe zijnen
goeden raedt gedraegen sal. Ende
condempneren den verweerder voorts
in de boeten ende costen van de
kenninghe, ende nopende
d’retardementen van justitie
compenseren deselve ten weder-
zijden omme redenen den gerechte daer-
toe mouverende, van welcke vonnisse den verweerder illico
geappelleert heeft an den Hove van
Hollant. Aldus gedaen ende
gepronunchieert upten 17en dach
augusti anno 1576.

28r
Extraordinaris rechtdach
voors., gedeelt ’t recht van
schout ende scepenen.

eerst ’t recht van de extraordinaris
rechtdach 45 s.
de kenninghe 20 s.
de retardementen 3 ₤

somma 6 gulden, 13 s.

de schout apart gedeelt
de halve kenninghe 10 s.
de scepenen gelijckelicken 10 s.

Is gedeelt gelijckelicken 5 gulden, 13 s.

hyervan compt,
te weten den schout, zeven scepenen
ende den secretarys, elcxs
een negende deel 12 s., 6 d.*

*Deze afkorting “d.” past eigenlijk in het rijtje ‘pond – schelling’, terwijl bij ‘gulden – stuiver’ eerder ‘penning’ past. Een ander probleem is de berekening. Als een stuiver 16 penningen telt, dan lijkt het of 26 penningen niet onder de 9 zijn verdeeld (5 gld +13 st = 113 st. = 1808 pen., maar 9 x (12st.+6p. of 192p.+6p. of 198p.) = 1782 pen. Of maak ik zelf een rekenfout?

28v
Meeckeren ingeleyt de kenninghe van Jaepgen
Dirixsdr. contra Lenert
Zymonss. 20 stuvers.

Den 10en dach septembris
anno 1576.
[in de marge]
Does
Vries
Elburch
Screvelss.
Meerkercken

In der saecke van de kenninghe hangende voor den
schout ende gerechte van Den Hage tusschen
Willem Claess., als erffgenaem ende borghe
van Adriaen Claess., zijnen broeder,
eysscher ter eenre, up ende jegens
Lysbeth Gysbrechtsdr., weduwe
wijlen Willem Korss., ter andere
zijden van de kenninghe, angeleyt den 26en junii
lestleden etc. Scepenen pertijen,
dingtale bij scriftelicke eysch,
mondelinge antwoorde, replycke
ende duplycke, gehoort ende
gezyen alle alsulcke certifficatiën als
pertijen ten wederzijden in rechte hebben
geëxhibeert, ende up als rijpelicken
gelet hebbende, mits bij de verweerster
bij eede affirmerende in supplemente
van preuve dat den voorn. Willem
Claess. ’t paert in questie
van haerentweegen ende om haer eyghen
gelt gecoft heeft, geven [vervolg: zie f. 29r]

28Bv (linkerhelft) en 30Br (rechterhelft) [ingevoegd blad]
Bailliuu, schout, burgemeesteren ende gerechte v[an] Den Hage, gesien hebbende de
requeste van den suppliant mitsgaders de attest[a]tiën daerbeneffens gevoucht,
hebben bevonden denselffden Jeronimus Mathi [a]ss., suppliant van ’t anseggen
ende delatie, hen ter cause in deselve req[u]este verhaelt,
onsculdich te weezen. Actum
den 20en septembris anno 1576, mij jegenwoordich.

[linker marge]
Den 16 novembris ’76:
Aernt Goolten,
een beddebuyr.

28Cv [ ingevoegd blad]
Scepenen verclaeren dat, nayrvolgende
zeeckere attestatyën
henluyden geëxhibeert bij Jheronimus,
[zij] bevinden dat deselfde Jheronimus, zoe
bij Lucas Gerrit Vranck als andere
van zeeckere anseggen als dat hij de dienaers
van den Grave van Boussu soude
gedelateert hebben van eenige soldaeten
gevangen sijnde, van ’t selfde anseggen ende
delatie ontsculdich bekent werdt.

29r [vervolg van f. 28v]
in sulcken gevalle deselve
verweerster de kenninghe gewonnen. Ende, bij
refuys van eede, adjugeren
den eysscher zijnen eysch ende conclusie upten
verweerster gedaen ende genomen, ende
compenseren in allen gevalle de boeten
ende costen van de kenninghe om redenen den gerechte
daertoe mouverende. Aldus gepronunchieert
den 18en dach septembris anno
1576.

Den 18en dach septembris
anno 1576.
[in de marge]
Presenten:
Does
Vries
Screvelss.
Meerkercken
Houck

In der saecke van de kenninghe hangende voor den
schout ende gerechte van Den Hage tusschen
Lenert Zymonss. eysscher ter eenre, up
ende jegens Jaepgen Diricxsdochter,
verweerster ter andere zijden van de kenninghe, angeleyt
den 27en dach julii lestleeden etc.
Scepenen pertijen, dingtale bij scriftelicke
eysch ende antwoorde, mondelinge replycke
ende duplycke, gehoort ende op als rijpelicken
gelet hebbende, ontseggen den eysscher
zijnen eysch ende conclusie upten verweerster
gedaen ende genomen ende compenseren de boeten
ende costen van de kenninghe om redenen den gerechte daertoe
mouverende. Aldus gepronunchieert den 2en
octobris anno 1576.

29v
Herman Jacobsz. contra besette
koyen.

Scepenen appoincteren dat den verweerders gehouden
sullen weezen d’eysschers te leveren copie
van de benefice van inventarys ofte daervan te
renunchieren tusschen dit ende 8e dagen.
Actum 9en octobris anno 1576.

Den 23en octobris anno
1576.
De bailliuu contra Engebrecht
de leertouwer.

Scepenen pertijen ten wederzijden gehoort, ende regart genomen
hebbende upte onnoselheyt van de saecke,
condempneren den voorn. Engebrecht,
gedaechde, om redenen in een boete van vijftien stuvers.

De bailliuu contra Beatris
Dominicusdochter.

Scepenen pertijen dingtale ten wederzijden
gehoort,
ende nadien scepenen gebleecken is van ’t qualick
spreecken van de gedaechde, condempneren
haer in een boete van twintich stuvers, interdiceren
haer van gelijcke meer te doen up een boete
van thien pont.